بررسی ویژگی های هیدروژئومورفولوژیکی حوضه مهران رود و نقش آلودگی های فیزیکی بر آن

علم هیدروژئومورفولوژی در سالهای اخیر از اهمیت بیشتری برخوردار شده است ،زیرا با تجمع گازهای گلخانه ای در اتمسفر و گرم شدن هوای کره زمین پدیده های این علم دچار ناهنجارئی شده اند.بطوریکه ممکن است شاهد بی نظمی هائی در روند بارندگی وسیلاب وتغییرات آب وهوائی در برخی از نقاط جهان بوده باشیم ، بنابراین مهندسان وکارشناسان با بهره گیری از توان علمی ودانش خویش واستفاده از نوشته های علمی بتوانند به حل مشکلات بپردازند. مهران رود از دامنه های سهند سرچشمه می گیرد، وارد دره ی لیقوان چای شده و از شهر باسمنج عبور کرده و با جهت شرقی– غربی وارد شهر تبریز می گردد. سپس در طول مسیر خود با پیوستن به رودخانه های فصلی و فرعی متعدد، میزان آب آن افزایش می یابد. مهران رود از سمت شرق از محله های باغمیشه، بیلان کوه، پل سنگی، ششگلان، راسته کوچه به عرض 30متر و عمق 4 متر و طول 15 کیلومتر عبور نموده و سرانجام از محله چوسدوزان وارد زمین های کشاورزی محله های حجتی و ستارخان شده و سپس در ناحیه ی شمال غربی تبریز و در پیرامون فرودگاه این شهر به تلخه رود می پیوندد. مهران رود تبریز یکی از قدیمی ترین و طولانی ترین رود خانه های شهری محسوب می شود که در پروژه های توسعه ی شهری و هدایت آب های سطحی همواره مطرح بوده است. استان آذربایجان شرقی با وسعت 59/48146 کیلومتر مربع و حدود 7/2درصد مساحت در شمال غرب ایران واقع شده است و شهر تبریز ضمن برخورداری از آب وهوای سرد و خشک و متوسط بارندگی 285 میلی متر، به عنوان مرکز استان است و جمعیتی حدود 695094/1نفر را درخود جای داده است که در619 کیلومتری غرب تهران واقع شده است و در شمال غربی آن کوهستان سهند در38 درجه 0دقیقه تا 36 ثانیه و6 دقیقه عرض شمالی و 48 درجه و10دقیقه تا 48 ثانیه و23درجه طول شرقی با ارتفاع متوسط 1350 متر از سطح دریا قرار دارد. هدف از این تحقیق آشکارسازی تغییرات مورفولوژیکی در بستر مهران رود در استان آذربایجان شرقی می باشد که شناسائی مکانیزمهای فعال و موثر در تغییرات آلودگی و شناخت اشکال آن و عملکرد نیروهای مختلف در سطح حوضه می باشد و سعی بر این است که نتایج فعالیت ها و اعمال آبهای جاری و حرکات تکتونیکی و عوامل انسانی در سطح حوضه شناسائی و مطالعه شود پس بنابراین اهداف کلی این پژوهش عبارتنداز : 1- آگاهی از ویژگی های آلودگی موثر در مورفولوژی حوضه.2-شناسائی هیدرولوژیکی سطحی حوضه و اثرات دینامیکی آن.3- بررسی و شناسائی عوامل مورفوتکتونیکی موثر در شکل گیری تغییرات فیزیکی حوضه.4- شناختن وضعیت ژئومورفولوژیکی آن.5- شناسائی عوارض حاصل از فرآیندهای آلودگی. در مورد ضرورت مطالعه آلودگی فیزیکی این رودخانه باید متذکر شد که به علت محدودیت منابع آب قابل دسترس و کاهش نزولات جوی و افزایش جمعیت وگسترش صنایع و... استفاده بهینه از منابع آب سطحی و جلوگیری از آلودگی آن ضروری به نظر می رسد. ازجمله مشکلات آلودگی رودخانه مهران رود نسبت به تلخه رود کم آبی آن در بیشتر ماه های سال و خشکی آن در برخی ماههای گرم سال است. علاوه بر این، این رودخانه با گذر از دشت تبریز و دریافت انواع آلاینده ها و نخاله ها و به علت نداشتن سیستم دفع مدرن فاضلاب به یک فاضلاب روباز تبدیل شده است و تخلیه پس مانده های طبیعی و شهری از جمله رسوبات و نخاله ها و فضولات حیوانی و انسانی یکی از معضلات این رودخانه است. از جمله دلایل انسانی آلودگی مهران رود باید به برخی پیامدهای ناشی از ناهماهنگی بین سازمان ها و شرکت های ذیربط و ذینفع مانند اداره حفاظت محیط زیست ، شهرداری، شرکت آب و فاضلاب و آب منطقه ای اشاره کرد. بنابراین بر آن شدیم تا به بررسی تغییرات کمی و کیفی آلودگی فیزیکی رود خانه مهران رود در طول مسیر خود بپردازیم.